Czwartek, 30 stycznia roku 1868, był dniem jak co dzień. Mroźny, bezchmurny wieczór nie zapowiadał, że stanie się coś nadzwyczajnego. Około godziny 19, niespodziewanie na warszawskim niebie pojawiła się ognista kula, przemieszczająca się z dużą prędkością z południowego-zachodu na północny-wschód. Warszawiacy wybiegli z domów, myśląc że to pożar. Po kilku sekundach obiekt oddalił się i rozpadł na świecące fragmenty przypominające iskry. Według „Gazety Warszawskiej”, po około 3,5 minuty od zniknięcia bolidu rozległy się huk i grzmoty trwające w przybliżeniu trzy minuty.

W tym samym czasie mieszkańcy Pułtuska i okolic ujrzeli ognistą kulę, która stawała się coraz jaśniejsza, a potem zgasła. Po chwili ludzie usłyszeli wybuch i serię dźwięków przypominających wystrzały. Następnie do ich uszu dotarły odgłosy uderzeń kamieni o ziemię, dachy oraz o lód na rzece Narwi.

Ocenia się, że spadło wówczas około 70 000 meteorytów o łącznej wadze ponad dwóch ton. Bez wątpienia był to największy, zaobserwowany deszcz meteorytów kamiennych w historii. Największy znaleziony okaz waży 9095 gramów i znajduje się w Muzeum Historii Naturalnej w Londynie.

Polska Akademia Nauk Muzeum Ziemi w Warszawie ma w swoich zbiorach bogatą kolekcję meteorytów pułtuskich, w tym drugi co do wielkości okaz, o wadze 8100 gramów. Piękno zgromadzonych meteorytów można podziwiać na wystawie „Meteoryty – kamienie z nieba” eksponowanej w budynku przy Alei Na Skarpie 20/26. Gorąco Państwa zachęcamy do obejrzenia naszej ekspozycji.

Roksana Maćkowska

[Best_Wordpress_Gallery id=”31″ gal_title=”Meteoryt Pułtusk”]

Wystawa czynna w PAN Muzeum Ziemi w Warszawie, Al. Na Skarpie 20/26:

od poniedziałku do piątku: 9.00 – 16.00

w niedziele (11 oraz 25 lutego): 10.00 – 16.00 (wstęp wolny)

Ceny biletów: normalny – 5 zł, ulgowy – 3 zł

Główna sala budynku wystaw stałych poświęcona jest geologii dynamicznej i przedstawia najważniejsze zjawiska i procesy kształtujące oblicze Ziemi. Celem ekspozycji jest wyjaśnienie przebiegu procesów zachodzących pod wpływem zewnętrznych czynników geologicznych takich jak: wietrzenie, erozja, powierzchniowe ruchy masowe, sedymentacja oraz procesów wywołanych przez wewnętrzne czynniki geologiczne zachodzące w skorupie ziemskiej lub we wnętrzu Ziemi. W syntetycznym zarysie przedstawione są skutki takich procesów jak: diastrofizm, wulkanizm, plutonizm, metamorfizm. Wystawa ilustrowana jest specjalnie dobranym zestawem okazów o dużych walorach dydaktycznych i ekspozycyjnych.

Pasjonująca podróż w czasie możliwa jest dzięki niestrudzonemu wysiłkowi wielu pokoleń badaczy oraz rozwojowi nauk geologicznych w ostatnich dekadach poprzedniego i obecnego stulecia. Nowoczesne metody badań rozmaitych typów skał, będących świadectwem minionych zjawisk i procesów, pozwalają coraz dokładniej poznać budowę i historię geologiczną różnych regionów Ziemi. Wiedza o tych regionach umożliwia odtworzenie, niczym z puzzli, intrygującego obrazu naszej planety w poszczególnych okresach geologicznych. Obraz ten, zgodny z aktualnym stanem wiedzy, przedstawiono na mapach paleogeograficznych, ekranach cyfrowych i planszach z rekonstrukcjami organizmów, które żyły w odległej przeszłości. Dzięki nim możliwa jest obserwacja i analiza zmian, jakie zachodziły w rozmieszczeniu lądów i oceanów, w rozwoju roślin i zwierząt oraz fascynująca wędrówka przez minione bezpowrotnie światy. Historię życia na Ziemi odtworzono dzięki szczątkom i śladom organizmów, które uległy fosylizacji, czyli procesom fizycznego i chemicznego przeobrażania w skałach. Wyjaśniono procesy prowadzące do powstania różnych typów skamieniałości i zilustrowano je odpowiednimi eksponatami. Spośród prezentowanych na wystawie śladów życia najstarszymi są struktury biosedymentacyjne powstałe, około 2,4 miliarda lat temu, w wyniku procesów życiowych sinic. Inne, udostępnione zwiedzającym skamieniałości, obrazują ewolucję organizmów, prowadzącą do powstania dzisiejszych form roślin i zwierząt. Na szczególną uwagę zasługują muszle mięczaków, o wyjątkowym stanie zachowania, pochodzące z niedostępnego dziś stanowiska czarnych iłów środkowej jury w Łukowie.

Skamieniałości odgrywają ważną rolę w określaniu środowiska powstania skał osadowych oraz w odtwarzaniu warunków, panujących w przeszłości geologicznej na lądach i w morzach różnych regionów świata. Jednym z ciekawszych geologicznie obszarów w Europie są Góry Świętokrzyskie. Skomplikowaną budowę i długą historię geologiczną tego regionu przedstawiono na mapie, przekroju oraz fotografiach odkrywek geologicznych wzbogaconych komentarzem, pozwalającym zrozumieć procesy geologiczne udokumentowane w warstwach skał.

Walorem ekspozycji jest interesująca narracja; oryginalne, dostępne poza gablotami skały i skamieniałości oraz efektowna oprawa plastyczna. Wystawa powstała z myślą o szerokim kręgu odbiorców i w odpowiedzi na duże zainteresowanie utrwalonymi śladami dawnych istnień, zjawisk i procesów geologicznych, składających się na historię naszej planety. Adresowana jest ona zarówno do osób pasjonujących się zagadnieniami przyrodniczymi, jak i do tych, które dopiero zaczynają przeżywać fascynację bogactwem i urokami minionego świata. Wystawa ta wychodzi także naprzeciw dzisiejszym potrzebom edukacyjnym dzieci i młodzieży szkolnej.

Kamień towarzyszył człowiekowi od zarania dziejów. W epoce kamiennej obrabiane były fragmenty krzemieni, z których tworzono potem narzędzia. Wraz z rozwojem ludzkości zaczęto wykorzystywać minerały i skały do coraz to nowych celów. Surowce skalne służyły do budowy różnych obiektów architektonicznych, kamienie i metale szlachetne do wyrobu biżuterii, natomiast kruszce do uzyskiwania metali. Coraz większy rozwój nauki i techniki przyczynił się do coraz szerszego wykorzystania minerałów i skał. Obecnie wiele gałęzi przemysłu nie jest w stanie obyć się bez surowców mineralnych.

Na wystawie stałej pt. Kamień w życiu człowieka zaprezentowany został bogaty zestaw skał i minerałów towarzyszących codziennemu życiu człowieka. Omówione zostały zarówno współczesne, jak i historyczne zastosowania surowców mineralnych. Zwiedzając wystawę można się także zapoznać z właściwościami minerałów, legendami z nimi związanymi oraz powszechnie stosowanymi imitacjami.