Szanowni Państwo,
serdecznie zapraszamy do udziału w specjalnych warsztatach przygotowanych razem z KGHM Polska Miedź, partnerem programów edukacyjnych PAN Muzeum Ziemi w Warszawie!
Poniżej lista tematów, które realizujemy w ramach cyklu domeykowego!
I. Podróż z Domeyką
Polska za życia Domeyki nie istniała na mapach świata. Przyszło mu migrować do odległego Chile. Te dramatyczne okoliczności sprawiły, że odbył niezwykłą podróż do miejsca, w którym do dziś uważany jest za bohatera narodowego. Podróże Domeyki będą inspiracją również dla nas. Odkryjemy, jaki wpływ na rozwój nauki miały w XIX wieku podróże – Domeyki i jemu współczesnych. Poznamy geologiczne dzieje Ameryki Południowej, a także jej faunę i florę. Przemierzymy także Europę. Opiszemy szlaki, które pokonał Domeyko i poznamy metody jego badań. Podczas warsztatu zostanie przybliżony kilka zagadnień związanych z podróżami i badaniami Domeyki (i jemu współczesnych). Spotkaniu towarzyszyć będzie część warsztatowa, która poprzez doświadczenia, eksperymenty i w oparciu o zbiory Muzeum Ziemi przybliży naukowe (i nie tylko) osiągnięcia Domeyki.
Plan warsztatów:
Zajęcia rozpocznie wykład poświęcony Ignacemu Domeyce, w którym przedstawiony zostanie jego krótki życiorys oraz największe osiągnięcia. Czas trwania prezentacji: ok 15 minut.
Następnie uczestnicy otrzymają mapę Chile, z znaczonymi ważniejszymi miejscami związanymi z badaniami Ignacego Domeyki, która będzie w czasie warsztatów uzupełniana naklejkami. Naklejki do poszczególnych punktów uczestnicy będą otrzymywać za wykonywanie zadań warsztatowych i uczestnictwo w pokazach.
W części warsztatowej i pokazowej uczestnicy wezmą udział w następujących aktywnościach związanych z osiągnięciami Ignacego Domeyki:
- Pokaz wybuchu wulkanu. Uczestnicy na żywo zobaczą wybuch wulkanu prezentowany na modelu w muzealnym ogrodzie. Czas pokazu ok. 5-10 minut.
- Badanie parametrów przewodnictwa elektrycznego miedzi i innych metali i minerałów. Z wykorzystaniem kart zadaniowych oraz mierników elektrycznych uczestnicy mają za zadanie zmierzyć opór stawiany prądowi elektrycznemu przez poszczególne obiekty i wyciągnąć odpowiednie wnioski dotyczące zastosowania miedzi. Czas przewidziany na zadanie ok. 10 minut.
- Puzzle przedstawiające araukarię – drzewo będące żywą skamieniałością. Zadaniem uczestników będzie wycięcie i ułożenie puzzli przedstawiających to bardzo ciekawe drzewo. Na zajęciach będzie także możliwość obejrzenia z bliska żywego drzewka. Czas przewidziany na zadanie ok. 10 minut.
- Rozpoznawanie skamieniałości po kształcie. Uczestnicy spróbują samodzielnie rozpoznać przygotowane skamieniałości nie widząc ich, używając jedyni zmysłu dotyku. Czas przewidziany na zadanie ok 5-10 minut.
- Demonstracja powstawania krateru meteorytowego. Powstawanie krateru zostanie przedstawione w formie filmowej oraz na sali z wykorzystaniem interaktywnego modelu hipsometrycznego. Czas pokazu ok. 5-10 minut.
- Jak daleko znajduje się burza? Uczestnicy zadania poczynią własne obserwacje meteorologiczne podobnie jak czynił to Domeyko. Nauczą się przydatnej umiejętności określania w jakiej odległości od obserwatora uderzają pioruny. Czas zadania ok. 5-10 minut.
- Demonstracja reakcji roztworu siarczanu miedzi z żelazem. Zapoznając się z warsztatem Domeyki uczestnicy będą świadkami ciekawej reakcji chemicznej. Doświadczenie będzie wykonywane na sali przez prowadzącego zajęcia. Czas pokazu ok. 5-10 minut.
Powyższe zadania warsztatowe będą wykonywane przez uczniów indywidualnie. Sumaryczny czas trwania części warsztatowej wynosi ok. 60 minut.
Adresaci: uczniowie szkół podstawowych.
II. O pochodzeniu meteorytów… W czasach Domeyki
Od początku cywilizacji ludzie próbowali wytłumaczyć zjawisko spadku materii kosmicznej na wiele sposobów, ale dopiero w wieku XIX powstały teorie o pozaziemskim pochodzeniu meteorytów. Może dlatego, że to właśnie romantycy lubili spoglądać w niebo? Jednym z prekursorów współczesnej meteorytyki był Ignacy Domeyko, który badał kosmiczne skały na terenie Chile. Jako jeden z niewielu naukowców tamtych czasów uważał, że meteoryty pochodzą z kosmosu. Podczas studiów na Uniwersytecie Wileńskim jego wykładowcą był Jędrzej Śniadecki, który badał meteoryty (w tym Brahin i Krasnojarsk – obecne w zbiorach Muzeum Ziemi) i to on wprowadził Domeykę w tajniki wiedzy o kosmicznych skałach. Później Domeyko sam zaczął badać meteoryty (nazywany jest zresztą ojcem chilijskiej meteorytyki). Wśród jego zainteresowań znalazły się meteoryty Imilac i Toluca, które także posiadamy w muzealnej kolekcji. Wykładowa część spotkania podsumuje naszą aktualną wiedzę o meteorytach oraz historii meteorytyki, ze szczególnym uwzględnieniem czasów Domeyki.
Plan warsztatów:
Zajęcia rozpocznie wykład poświęcony Ignacemu Domeyce, w którym przedstawiony zostanie jego krótki życiorys, największe osiągnięcia naukowe, organizatorskie i edukacyjne w Chile. Najwięcej uwagi zostanie poświęcone prowadzonym przez niego badaniom meteorytów. Czas trwania prezentacji: ok 30 minut.
Część warsztatową rozpocznie demonstracja powstawania krateru meteorytowego przedstawiona w formie filmowej oraz na sali z wykorzystaniem interaktywnego modelu hipsometrycznego. Czas pokazu ok. 5-10 minut.
Następnie uczestnicy otrzymają do wykonania trzy zadania, które będą wykonywane równolegle przez poszczególne grupy uczniów:
- Rozpoznawanie meteorytów z wykorzystaniem przygotowanych zestawów skał i minerałów oraz prostych narzędzi. W oparciu o podstawowe informacje dotyczące rozpoznawania skał i minerałów uczestnicy opisują poszczególne okazy z otrzymanego zestawu i na podstawie klucza, dokonują ich identyfikacji.
- Poszukiwanie meteorytów i innych obiektów z wykorzystaniem wykrywaczy metali. Na podstawie sygnałów z wykrywacza metali i otrzymanych wcześniej informacji uczestnicy próbują rozpoznać skały, minerały i obiekty metalowe umieszczone w tym celu pod osadem. W zależności od warunków pogodowych warsztaty mogą być realizowane wewnątrz budynku bądź na zewnątrz, w pojemnikach z piaskiem lub w gruncie, na terenie ogrodu muzeum.
- Rozpoznawanie meteorów na materiałach graficznych przedstawiających nocne niebo. Wśród innych śladów obiektów latających, na podstawie przyswojonej wcześniej wiedzy, uczestnik powinien rozpoznać, które ślady zostały pozostawione przez meteory, a które przez inne obiekty przemieszczające się po nocnym niebie.
Powyższe zadania warsztatowe mogą być wykonywane przez uczniów indywidualnie, w parach bądź w zespołach trzyosobowych w zależności od wielkości grupy. Sumaryczny czas trwania części warsztatowej wynosi ok. 50 minut.
Adresaci: uczniowie szkół średnich i starszych klas szkół podstawowych – zajęcia mogą zostać dostosowane do wieku i zainteresowań uczestników.
III. Śladami Domeyki. Młodzi poszukiwacze metali szlachetnych
Ignacy Domeyko – absolwent Uniwersytetu Wileńskiego, przyjaciel Adama Mickiewicza i powstaniec listopadowy, większość życia spędził na emigracji w Chile, gdzie zasłynął jako „ojciec geologii chilijskiej” i reformator tamtejszego systemu oświaty. Nigdy nie zapomniał jednak o swym pochodzeniu i w miarę możliwość działał także na rzecz nauki polskiej. Współcześnie bardziej znany jest w Ameryce Południowej niż w swojej ojczyźnie. Czas to zmienić… Podczas warsztatów omówione zostaną – w kontekście biografii Domeyki (romantyka zakochanego w Ziemi) i znaczenia jego odkryć – ogólne właściwości metali szlachetnych i ich rud, występowanie oraz zastosowanie. Uczestnicy zapoznają się z prezentacją metali szlachetnych i ich rud oraz metodami badania właściwości konkretnych minerałów. Wśród nich będzie oczywiście… domeykit.
Plan warsztatów:
Zajęcia rozpocznie wykład poświęcony Ignacemu Domeyce, w którym przedstawiony zostanie jego krótki życiorys, największe osiągnięcia naukowe, organizatorskie i edukacyjne w Chile. Najwięcej uwagi zostanie poświęcone prowadzonym przez niego badaniom i poszukiwaniom złóż surowców metalicznych. Czas trwania prezentacji: ok 30 minut.
Część warsztatową rozpocznie demonstracja reakcji roztworu siarczanu miedzi z żelazem. Doświadczenie będzie wykonywane na sali przez prowadzącego zajęcia. Czas pokazu ok. 5 minut.
Następnie uczestnicy otrzymają do wykonania trzy zadania, które będą wykonywane równolegle przez poszczególne grupy uczniów:
- Badanie parametrów przewodnictwa elektrycznego miedzi i innych metali i minerałów. Z wykorzystaniem kart zadaniowych oraz mierników elektrycznych uczestnicy mają za zadanie zmierzyć opór stawiany prądowi elektrycznemu przez poszczególne obiekty i wyciągnąć odpowiednie wnioski dotyczące ich zastosowania.
- Rozpoznawanie minerałów rudnych. Z przygotowanych zestawów, na podstawie uzyskanych wcześniej informacji i otrzymanych kluczy, uczestnicy mają za zadanie rozpoznać poszczególne minerały i określić ich przydatność przemysłu.
- Płukanie złota i minerałów ciężkich. W przygotowanych zbiornikach z wodą i piaskiem, uczestnicy mają za zadanie uzyskać koncentrat minerałów ciężkich za pomocą misek do płukania złota. Pozyskane w ten sposób minerały zostaną następnie zidentyfikowane z użyciem prostych metod dostępnych uczestnikom zajęć.
Powyższe zadania warsztatowe mogą być wykonywane przez uczniów indywidualnie bądź w parach w zależności od wielkości grupy. Sumaryczny czas trwania części warsztatowej wynosi ok. 50 minut.
Adresaci: uczniowie szkół średnich i starszych klas szkół podstawowych – zajęcia mogą zostać dostosowane do wieku i zainteresowań uczestników.
Koszt: 10 zł/osoba
Zapisy prowadzimy pod numerem telefonu: (22) 629-74-79 w. 203.