Muzeum Ziemi

POLSKA AKADEMIA NAUK MUZEUM ZIEMI W WARSZAWIE

Styczeń – Luty 2020: Bałkany dalekie lecz bliskie

Wystawa fotografii  Tomasza Strączka

10 stycznia – 2 lutego 2020       

„Bałkany dalekie lecz bliskie” to tytuł najnowszej wystawy czasowej z cyklu „Natura – Sztuka”, którą można będzie oglądać w PAN Muzeum Ziemi w Warszawie od 10 stycznia do 2 lutego 2020 roku. Autor prezentowanych fotografii, Tomasz Strączek przedstawia różne aspekty kultur bułgarskiej i macedońskiej – kultur, które jak w soczewce ukazują także polską kulturę ludową, tyle że sprzed wieków (uprawę roli, obrzędowość oraz architekturę). Ekspozycję wzbogaca kilka przedmiotów, które należą do inwentarza kultury materialnej Bałkanów: dzwonki dla owiec i dzwonek dla wołu – znacznie większy, o dźwięku niskim i dostojnym, naczynia gliniane do pieczenia w tradycyjnych piecach i wreszcie laska pasterska, zwana kijem pastorałowatym. Warto wspomnieć, że pastorały hierarchów, m.in., katolickich, wzorowane są właśnie na takich laskach pasterskich.  Absolutnie unikalną rzeczą, zaprezentowaną na wystawie jest oryginalna rzeźba gliniana, przedstawiająca Klimenta Ochrydzkiego, ucznia św. Cyryla i Metodego, założyciela piśmienniczej szkoły ochrydzkiej. Autorem rzeźby jest słynny rzeźbiarz macedoński Dimcze Janko. Wszystkie rzeźby w parlamencie macedońskim są jego dziełem.

Etnologia jest spotkaniem z drugim człowiekiem, aranżowanym po to, aby go zrozumieć. Mam nadzieję, że ta wystawa, na którą składają się zdjęcia, które robiłem przez ponad dwie dekady swoich badań na Bałkanach, pokaże Państwu nasze wspólne, słowiańskie dziedzictwo, niezbędne, jak mi się wydaje, abyśmy w pełni mogli siebie zrozumieć.

 

Bałkany – niezwykły region Europy

Bałkany są niezwykłym regionem Europy. Charakteryzuje się on bowiem unikalną kulturą warstw nieelitarnych, którą także określa się mianem kultury ludowej. Obejmują one teren Półwyspu Bałkańskiego, zasiedlony przez ludność wieloetniczną. Występują tam trzy wielkie religie: prawosławie, islam i katolicyzm. Historia tych ziem, kiedyś należących do Cesarstwa Bizantyjskiego, a później znajdujących się  pod panowaniem tureckim, jest trudna i bardzo złożona. Losy podbojów Europy tak się ułożyły, że Słowianie, którzy zasiedlili część ziem bałkańskich w VI wieku, zostali odcięci od Słowiańszczyzny północnej do tego stopnia, że wymiana i koegzystencja kulturowa między Północą, a Południem niemal nie istniała. Słowiańszczyzna Bałkańska, pod panowaniem tureckim, rozwijała się znacznie wolniej niż słowiańskie kraje Europy Północnej. Taki stan rzeczy stał się ogromną szansą dla etnologów, którzy zajmują się badaniem kultur ludowych. Wiadomo bowiem, że  na Bałkanach można  odnaleźć te elementy wspólnego, słowiańskiego dziedzictwa, które na Północy, w procesie szybszych zmian kulturowych, kilka wieków temu, zanikły. To dało szansę rekonstrukcji, m.in. kondycji polskiej kultury ludowej sprzed wieków w wyniku prowadzonych badań porównawczych. W moim przypadku badałem kulturę polską i kultury ludowe Macedonii i Bułgarii, realizując temat poświęcony budowie tradycyjnego domu chłopskiego w Polsce i na Bałkanach. Nie sposób jednak badać jakiegoś fragmentu kultury, nie mając przed oczami przynajmniej zarysu jej całości. Wielkim błędem etnologii jest to, że obecnie często lekceważy tę zasadę. W mojej pracy starałem się badawczy szczegół umieszczać w zarysie ogólnego szkicu miejscowej egzystencji.

Tomasz Strączek

[Best_Wordpress_Gallery id=”214″ gal_title=”Bałkany dalekie lecz bliskie”]

Polska Akademia Nauk Muzeum Ziemi w Warszawie, Al. Na Skarpie 27

wystawa czynna:

od poniedziałku do piątku: 9.00 – 16.00

w niedziele: 10.00 – 16.00 (wstęp wolny)

Ceny biletów: normalny – 8 zł, ulgowy – 4 zł